Eftir langa siglingu um heimshöfin sjö var ljóst að skipið var týnt á Norður-Íshafinu. Það var farið að gefa á bátinn, samstarf í brúnni var orðið stirt og skipstjórinn tilkynnti áhöfninni að það yrði skipt um mannskap í brúnni. Mörg stigu fram og buðu fram krafta sína og öll kepptust þau við að segja í hvaða átt ætti að sigla. Svo mikið var rætt um stefnur og mannkosti álitlegra skipstjóra og stýrimanna að allt annað gleymdist.

Feykilega mikið hefur verið skrifað um stjórnandann og leiðtogann í gegnum árin og áratugina. Sum myndu segja nóg komið en hér kemur viðbót sem hefur ýtt við mörgum. Í starfi mínu sem stjórnunarráðgjafi notast ég gjarnan við myndmál þar sem ég útskýri hugmyndir og kenningar með penna að vopni. Ljóst er að erfiðara er að koma myndforminu til skila í texta en það er reynt hér

Breytingar heppnast ekki alltaf, raun sjaldnar en ekki. Oft er talað um að eingöngu 30% breytinga skili tilætluðum árangri. Þetta er skiljanlegt enda vita allir sem hafa reynt að breyta hlutum að það er þrælerfitt. Hlutfalllið er í raun ekki galið, þar sem undirritaður er þeirrar skoðunar að flest breytingarverkefni séu í raun aðeins drifin áfram af þriðjung mögulegra krafta til árangurs.

Þau sem stödd eru í fílabeinsturni, vita sjaldnast af því. Þannig skynja þau jafnvel ekki forréttindi sín, gera sér ekki grein fyrir takmörkunum sínum og sjá óskýrt stöðu mála. Þessu hef ég kynnst af eigin raun.

Lengi hefur verið ljóst að til­vera stjórn­enda hjá ríki og sveitar­fé­lagi er þyrnum stráð. Lamandi lög­mál starfs­manna­mála og fjár­heimilda ríkisins skapa að­stæður sem mætti líkja við sund með lóðum. Þrátt fyrir það eru fjöl­margir stjórn­endur í ríkis­rekstri sem láta það ekki stoppa sig og keyra á­fram af hug­rekki. Ekkert sem kemur fram hér að neðan er í nýtt – en af hverju er staðan ó­breytt?

Þegar heimurinn lokaðist vegna Covid varð til vinnuumhvefi sem má kalla blandaða vinnustaðinnn (e. hybrid workplace), þar sem starfsmenn unnu bæði á starfsstöð og í fjarvinnu. Um var að ræða stórkostlegar breytingar á vinnuumhverfi heimsins og því fóru rannsakendur á kreik.

Lengi framan af var það víðtekinn sannleikur að heilinni væri harðvíraður. Það er, að við fæðingu fæddumst við með heila sem byggi yfir ákveðinni færni og að í æsku yrði þessi færni þjálfuð upp, sem svo myndi breytast lítið á fullorðinsaldri. Þannig ætti fullorðinn einstaklingur lítinn möguleika á að styrkja sig eða breytast, hann hreinlega væri bara svona. Hann fæddist svona.

Segja má að vinnustaður sé eins og vagn. Vagninn á að fara í ákveðna átt og best væri ef allir starfsmenn stæðu fyrir aftan vagninn og ýttu honum í rétta átt. Þetta er aftur á móti sjaldséð. Oft finnst starfsmönnum þeir einir vera að ýta vagninum áfram á meðan aðrir virðast ýta vagninum í gagnstæða átt. Hin klassíska togstreita hefur myndast.

Margir hafa staðið að umbótum eða breytingum á vinnustað sínum. Umbæturnar gætu hafa verið ósköp einfaldar yfir í að vera flóknar og umfangsmiklar. Hvert sem flækjustigið hefur verið hafa flestir reynslu af því að ná ekki þeim árangri sem stefnt var að. Það ætti ekki að koma á óvart enda gefa rannsóknir til kynna að 70% allra breytingarverkefna misheppnast.

Í umfjöllun um rekstur fyrirtækja er gjarnan rík áhersla á stjórnandann og leiðtogann. Umfjöllunin er gjarnan í eintölu þar sem stjórnandanum er ýmist hampað sérstaklega fyrir góðan árangur eða gagnrýndur fyrir mistök. Í fræðibókum, námskeiðum og stjórnendaþjálfun er að sama skapi rík áhersla lögð á þennan einstakling, enda hefur stjórnandinn umtalsverð áhrif á árangur í rekstri.